By- Hauminthang –
Jesu Khris mahmah in hongpai nawn diing ahihdan akam toh na gen hi ( Matt 16: 27; 24:1ff; 25:31-46 John 14:2-3). A hongpai nawnna diing thu Bible gendan hilou ngaihdan leh gindan tuamtuam tampi khovel ah om mahleh Bible a theihsakna i muh nanungpen tuh van a piitouh a om hun a Angel mi nih puanngou silhte’ thugen ahi .. “Hiai Jesu na kiang ua kipana vana pitouha om, van a apaitou na muh mahbang un amah mah a hongkik nawn ding” chih ahi ( Nas 1: 9-11). Himahleh, a hong kiknawn diing ni leh dak bangmah genchet omlou hi. Laikhak dangte ah leng hongpai nawn diing ahi chih thukigelh muh theih diing na om hi (Kilakana 1:7; Hebrute 9:28; Tita 2:13; Kilakna 19: 11-16; 1 Thessalonikate 5:2; 1 Thessalonikate 4:16-17; Kilakna 3:7-11).
Tuni a Jesu Khris leitung a hongpai nawn diing chih gingtate lak ah ngaihtuahna dan diklou leh suangtuahna thu Laisiangthou gentan sang a uang zaw hiam leh ngaihdan diklou (misconception) theory tuamtuam om vengvung hi. Himahleh, Bible genna tan kia gintak a huai a kingak tuh dikpen diing hi. Jesu Khrist’ hongpai nawnna diing toh kisai a I omdan diing uh khenkhatte;-
1. KIMANSA A OM DIING
Luke 12:35-40 kikal a sikha kiging gige tungtang Jesu’ gentehna thu pansan deuh a nei in a hongpai nawnna diing toh kisai enkak masazual lehang uthuai i sa hi. Hiai thu tuh tehkakpih nei a thu kigen ahi a, i sim leh Jesu khrist hongpai nawnna diing toh kisai mah kawk agen ahi a, huai hunchiang a i om diing dan hon taklang hi. Huai ngaihdan ( idea) mah Jesu’n gentehna dang – inn neitu (Matt 24:43-44; Mark 13:35), sikha ginom leh gilou ( Matt 24:45 ff) leh nungak siangthou sawmte ( Matt 25:1-13) na gen hi.
Luke 12:40na en zual leng, “Nou leng mansa in om un, na gintak louhlaitak un Mihing Tapa hongpai diing ahi ngala” chi hi. Hiai ah, “na gintaklouh laitak un”chih hi sese ahihman in, kigingsa/ kimansa a om gige diing ahi chih hon theisak hi. Hiai bang hun a i omdan diing uh ahihleh, Sikha in a pu hongpai kik diing a ngak hun a om dan (v. 35- 36) “Na kawng uh gak unla, na khawnvak uh leng desa in om un; min a pu uh kitenna ankuang luina akipana a hongpai chiang a, kongkhak a hon kiuh taka, nana honthei pah diinga a na ngak nilouh bang un, om un”) a chi a gen toh kibang diing hi. Huai ahihmanin, i pu (Master) uh Toupa Jesu Khrist bang chiklaipeuh a hong thei gige ahihmanin omdan siamtak a maituah dia kimansa a om gige diing ahi.
Khris’ hongpai nawn diing ziakte
1) Kris a sisate kaithou diing (1 Thess 4:16);
2) Amah leh a thu zumpihte a zumpihthuk diing (Mark 8:38) leh
3) pumpi a thilhihte thukhenna tutphah ma a hihlang diing ahi (2 Kor 5:10).
Ani leh a hun/dak chauh ahi I theilouh uh, adangte bel genlat in om hi. Chang 37na ah A pu uh a hongpai chiangin sikha na ngak nilouh a muhte a hampha uhi; chi hi. Hiai ah hampha achihte tuh kigingsa a omte ahiua, a sikha chia kigen pen Pathian tate ahi. Huaiziakin, Pathian’ tate tuh sikha bang a Jesu hongpai nawn diing ngak a omte I hi ua, huai dia kimansa gige diingte leng i hi uhi. Huai changte ( 35,38 leh 40) ah kiging gige un ( be ready) chih hiam kigingsa a hon mu ( finds us ready) chih thumal thumvei bang kigen tuantuan hi.
2. LAM ETNA NEI A OM DIING
Tuni’n khristian kichi tampite lakah, Jesu hongpai nawn diing lametna neilou a ut dandan toh khosa kipumdim hi. Huai tuh Bible thutak pomlouhna leh Pathian thuchiamte theilouhna/gintaklouhna ahi. Bible a thiltung poimoh mahmah tuh Jesu kross a kilhlupna, vuina leh thohnawna ahia, huai tuh tanchin hoih ahi ( 1 Kor 15:1-5). Hiai Tanchin hoih tuh Pathian kiang tunna dia lam etna honpetu omsun ahi. Huaiziakin, Jesu khris sihna leh thohnawnna tungtawn a lam etna hong om ahi chih I mu thei hi ( 1 Pet 1:21).
Lam-etna (Hope) neite i hi ua, huai i neih ziak mah un kiman/ kigingsa a om gige kul hi. I kiginlouh laitak in Kris hongpaita leh i lam-etna uh bangmahlou leh vuaksuak diing hi. Ahihleh, huai lam-etna tuh bang ahia? Huai tuh , Jesu Khris vang a lametna hing (huai tuh goutan setheilou, niin banglou, tul theilou) muh diing leh Pathian tate banga Khris gouluah pihte hih diing ahi (1 Peter 1:3,4; Rom 8:17).
Tampite’n lametna tuh khovel thil sum leh minthannate ah kinga kha sek hi. Hiaibang salam thilte lametna tuh sihna ahi (Rom 8:6). 2 Kor 15:19 ah leng “Tu damsung kia a Kris tunga lametna i neih inzaw mi tengteng dia mi hehpihhuai pen i hi diing hi” na chi hi. Huaiziakin Pathian tate tuh hiai khovel kia hilou a van lam thil a lam-etna hoih zaw neite i hihmanin, huai i muh/tun zohna di’n hiai leitung ah tunglam thilte i ngaihtuah diing uh ahi, huchi hileh goutan taangtawn hinna ki mu kha diing hi. Hiai tuh i lam et uh omsun (the only hope) ahi. Huai bang lametna i neih manin i semgim un i thuak teitei uh ahizaw hi (1 Tim 4:10; 2 Kor 5:2-4). Lametna omlou hileh, kigingsa leh kimansa a om pen bangmah phatuamlou diing hi ( 2 Kor 15:13-18).
Ahihleh, huai lametna abangchi hin/om diing? A hun leh ani kitheilou ahihman in, kikhopnate tawpsan lou a om a, mipilloute bang a om lou a mipilte bang a omzaw a i omdan uah pilvang diing, nite ahoih louh ziak a atamthei pen sepzel diing ahi (Eph 5:15-18; Heb 10:25). I teenna khovel ah zaw lamet diing bangmah a om kei, hun sawtlou sung adiing lel ahi. Khovel thak taangtawn gam om ahi chih gintak tuh lametna ahi. Toupa Jesu i ngak kawm a kuahiam kimansa a i om gige zohna di’n lametna toh Pathian tuh i lungtang, lungsim leh i hatna tengteng toh i it zoh gige diing kiphamohhi (Diut 6:5).
3. KUHKALNA/ THUAKZOHNA (PATIENCE) NEI A OM DIING
Jesu hongpai nawn diing I ngak na uah kuhkalna poimoh mahmah nawn hi. Hiai khovel omden diing ahi chih i gingta kei, taangtawn hinna a hon pethei kei chih leng i thei hi. Huchi ahihleh, khovel zaw i khualzinna maimai (Phil 3:20) ahihihmanin, a nuam leh haksa i tuakchiat diing hi. Tua bang hun ah, dohzohna / thuaktheihna i neih uh poimoh mahmah hi. Pathian tate tuh van a tenna diing inn neite i hi uhi. Huaiziakin hiai leitung a i om sungin lamet diing dang bangmah i nei kei ua, i Toupa Jesu Khris hongpai nawnna diing ngakin i thuak teitei diing uhi. Huchi hun ah, zukham leh mialthilhihte bawl a omlou leh thadah a om lou in taima leh kuhkaltak a kipahman delh in I om zaw diing uh (Phil 3:14; 1 Kor 9:27). Hebrute 10: 36-37 ah Pathian thuchiam i muh theihna dia kuhkaltaka om kiphamoh ahihdan i mu thei hi.
Huai di’n Pathian limsak a Bible sim gige diing, midangte thutak lamah panpih zelzel diing, thupiakte zui a, thilhoih tampi sep diing ahi. Hiai tuh i om dingdan him uh leng ahi ( Eph 2:10). Jakob 5:7 ah Huchiin, unaute aw, Toupa hongpaima teng kuhkaltak in om un. Ngai un, lou nei miin vuahtui ke masa leh nanung a muh mateng lei gah hoihtak tuh angak zel hi” na chi hi.
4. KIPAK A OM DIING
Khristiante tuh lungkham leh mangbang diingte i hi kei. 1 Peter 4:12 ah “Deih takte aw, na lak ua zeetna thupi tak hongom, noumau zeetna diinga na tung ua hong tung, thil lamdang na tung ua tung bangin lamdangsa kei un. Kris thuaknate bangah thuakpihte na hihdan bang zel un kipak zaw un; huchiin a thupina a ahongkilak chiangin noumau leng nuamtakin na kipak thei diing uhi“ chi hi. Jesu hongpai nawn diing ahihmanin kipaktak ini i om diing uhi. Sawltak Paul in Pathian tate tuh hun haksa ah leng khamuanna nei a kipaktak a om gige diingin hon hasuan hi ( Phil 4:4).
2 Kor 13:11 ah “A tawppen in, unaute aw, kipak takin om un, Na omdan uh bawlhoih unla; kon ngetna limsak unla, khamuang takin om unla; lungsim munkhat pu unla, lunglualtakin om unla; huchiin itna leh lemna Pathian na kiang ua om ding ahi” chiin Paul in a laikhakna ah Korinth khua khristiante na hasuan hi. Toupa hongpai nawn diing pen Pathian tate adia vualzohna ni thupitak hi diing ahihmanin kipaktak a om diing ahi.
5. HINKHO SIANGTHOUTAK A OM DIING
Tulai hun a poimoh mahmah tuh Pathian zahtakna leh hinkho siangthouna ahi. 1 Pet 4:7-11 ah Peter in Jesu hongpai nawnna diing toh kisai a genna ah “Himahleh, thil tengteng tawpna tuh a naita, huaijiakin na thum theihna diing un lungsim diktak puin pilvang un. Bangkim teng sangin phatuamngai takin kiit tuah chiat unla; itna in gilou tampi a khuh jel ngala. Phun louin kizintun tuah unla; mi chihin thilpiak na muh bang jel un, Pathian hehpihna chiteng kem hoihte bangin, huaite in na kisep sak tuah chiat un. Mi kuapeuhin thu a gen leh Pathian thute bangin gen hen; mi kuapeuhin na a sep leh Pathianin hatna a piak bang jelin sem hen; huchiin Jesu Kris jiakin Pathian tuh thil bangkim ah pahtawiin a om thei ding, thupina leh vaihawmna tuh khantawna amah a ahi ngala.” chi hi. Banah, 2 Kor 7: 1 ah leng “Huchiin, deihtakte aw, huai thuchiam i neih jiak un, sa leh kha buahna tengteng ah i kisiangsak ding uh, Pathian laudan siam kawma siangthouna hih kimin.”ana chi nawn hi.
Khristian khat hinkhua tuh buahthahtak ahi thei kei himhim. Huchi ahihkeh i Toupa i ngakna ah chingzoulou in ki omkha diing hi ( Phil 1:27; 2 Kor 13:5). Huaiziakin, Pathian tuak diing tuh Amah a sianthou bang a i sianthou uh ngai hi. 1 Pet 1:15 ah “nou honsampa a siangthou bangin nou leng na tatdan tengteng uah hong siangthou jaw un” chi hi. Tatdan tengteng kichi in mihing khat hinkhua pumpi a huap kha vek hi. 2 Pet3: 14 ah leng “Huaijiakin, deihtakte aw, huaibang thilte na lamet jiak un nin bang lou leh gensiatbei in, khamuang taka na om uh a honmuh theihna ding in, thanop suah un” chi hi. Huaiziakin, Pathian thupina leh pahtawina diing a, Khris ni a siangthou leh dembei a i om theihna diing in i niteng khosakna ah pilvangtak in i om gige diing uhi ( Phil 1: 10-11).
6. PATHIAN THU GEN DIING
Thilsiam tengteng kianga Tanchin Hoih puanzak tuh khovel tawptan pha a i zuih dia thupiak thupi ahi ( Matt 28:19-20; Mark 16:15-16). Tanchin hoih thu genna tuh khris hongpai nawnna dia kisakkhawlna ahi. Pathian dohzohna hotdamna a sim a, thu nasem a om diing ahi ( 2 Pet 3:15). Kolosate 1:6 ah Paul in ,“Huai tanchin hoih tuh khovel tengteng ah gah a akhan jel mah bangin, na kiang uh hongtung a, chih taktaka Pathian hehpihna tuh na ngaihkhiak ua na jak ni ua kipanin, noumau ah leng gahin a khang jel ahi” chi hi. Tanchin hoih tuh a khantouh zel diing ahi. Rome 1:16 ah “Tanchin Hoih tuh ka zahpih kei a; kuapeuh a gingta phota dingin hotdamna dinga Pathian thilhihtheihna ahi” chi hi. Huaiziakin, tanchin hoih thu gen tuh a tangpi in khristian chih mohpuak ahi chih thei ni. Himahleh, a hun ah bang a hunlou ah innsak-innkhangte kiang agen zel a, Pathian thute bang a gen diing ahi ( 2Tim 4:2; 1 Pet 4:11).
7. PATHIAN’ NNASEM A OM DIING
Paul in Korinthte kianga a laikhakna ah “…ka unau deihtakte aw, kip takin, hihlin vuallouhin, Toupa nasep phatuam ngai taka sem gige in om un, na sepgimna uh Toupa ah a thawn ngei kei chih na thei ngal ua” chi hi ( 1 Kor 15:58).
Gingtute tuh hiai leitung a Pathian a dia nasemtu leh sum kemtu (steward) kihinawn ahi (Luka 12:42-48). Chang 42 ah en lehang, “Huan, Toupan, sumkempa ginom, piltak, a pu in a hun teng a a tan ding uh hawm sak dinga a inkuanpihte tunga heutua a bawl ding tuh kuapen ahi dia le? chi hi. Hiai changin sumkemtu piltak leh muanhuai hih diing chih hon ensak hi. Khovel ah nasemtu tuamtuam aki-om a, khenkhatte kiloh a laktawm nasem ahi ua, huaite’n thilteng a potham lel toh hih ua, a pu a kim nai a om chiang kia in hoihtak leh hahtakin sem lel uhi. A pu om kei taleh, a hun manpha tampi bangmahlou toh bei sak vek diing hi. A pu honga a omdan a muh chiangin a bang alohta phet dia?
A dangkhat ahihleh, muanhuai leh piltak a nasemtu ahi a, Pathian teel sikha bang akingaihsun in khovel a kemtu muanhuai leh khang ( generation) hongom zel diing khualna a Pathian deihdan nasemtu bang in phatuamngaitakin lungtang tak toh theihpha tawp in nasem zel hi. Huai nasep ah lengkipak in lungkim hi. Ahitak in nasemtu hoih tuh a pu a dia metna ( profits) thupitak tun/bawltu hi gige hi. Mun noplou leh haksate lak ah leng lohching leh gah hoihtak suangkhe thei veve a, a pu om in omkei taleleng, a thilhih ziakin a pu kipak gige hi. Hiai a mi nih i gente ah, nang a koi zaw pen na hi kha dia ?
Khenkhatte’n Pathian it lou in Khovel nopsaknate ki-it zaw hi ( 1 Joh 2:15-16). A Pu leh sikha tangthu apan i muh theih tuh a sikha ginglou a om laitakin a pu a hong pai guih a, tumnih asuah hi (Luke 12:46; Rom 1:18-32). Huchibang mi thadahte tan diing tuh taangtawn gawtna ahi. Pathian in michih kuapeuh hihtheihna tuamtuam pilna, theihna leh siamnate hon pechiat ahihmanin a ahoih a zangtam leh mu tamtam in Pathian kianga kipahman tamzaw a hongpai chiangin mu diing hi (Matt 6:1-2; 10:41-ff).
Huaiziakin, unaute, i Toupa Jesu Khris hongpai nawnna diing a ni leh dak kitheilou ahihmanin, omdan kilawmloutak in i khosa kha hiam, Pathian limsaklou leh thadah hiam in i om kha diing uh pilvang chiat ni, kisakhawl gige in om ni. Hiai tuh tuni a lametna neite om diing dan ahi. Kimansa a om a, lametna, thuakzohna, kipahna, hinkho siangthou, Pathian thugenna leh Pathian na sem gige a i om diing uh ahi. Huai tuh Khris hongpai nawn diing i ngakna ua i om diing dan uh ahi.
***